بازسازی پوست پلاسما (PSR) یک شیوه درمانی غیر لیزری است که با استفاده از یک دستگاه ارائه کننده انرژی به صورت پلاسما، برای جوانسازی پوست، بهبود خطوط صورت و چین و چروک (ریتیدها) و ترمیم تغییرات پوستی ناشی از اشعه UV (آفتاب سوختگی – photoaging) کاربرد دارد. دستگاه پلاسمای زیبایی اولین تکنولوژی غیر لیزری است که توسط FDA تایید شده است و از لحاظ بالینی ثابت شده است که می تواند با استفاده از انرژی پلاسما، موجب احیاء و بازسازی پوست شود.
نحوه کار PSR چگونه است؟
بافت پوست حاوی 3 لایه، تحت عناوین اپیدرم (لایه بالایی)، درم (لایه وسط) و سابکوییت یا زیرجلدی (لایه چربی زیرین) است. اپیدرم شامل سلول‌های تولید کننده رنگدانه است که ملانوسیت (Melanocyte) نامیده شده و مسئول طیف رنگی پوست هستند. لایه درم از الیاف کلاژن و الاستین ساخته شده است که استحکام، سختی، کشش و انعطاف‌پذیری پوست را تنظیم می‌نمایند.
ضخامت این لایه در قسمت‌های مختلفی از پوست بدن متفاوت است، به عنوان مثال ضخامت لایه درم در پلک و اطراف چشم کمتر و در کف دست و پا بیشتر است (Shakouri, 2021). با افزایش سن، ظاهر و ویژگی‌های پوست تغییر می‌کند. با از بین رفتن کلاژن پوست، لایه اپیدرم نازک‌تر شده، و به‌تدریج خطوط چین و چروک بر روی پوست و لکه‌ها بر روی صورت ظاهر می‌شود (Elsaie, 2008)
تکنولوژی PSR
جوانسازی پوست به کمک پلاسما (Plasms Skin Rejuvenation, PSR) یک روش درمانی غیرلیزری جدید بوده که برای رفع آکنه و اسکار، بهبود خطوط صورت و چین و چروک (Rhytids) و ترمیم تغییرات پوستی ناشی از پیری، اشعه UV و آفتاب سوختگی (Photoaging) کاربرد دارد. تکنولوژی انرژی پلاسما برای کاربردهای زیبایی اولین تکنولوژی غیر لیزری بوده که از لحاظ بالینی توسط FDA با کاربرد احیاء و بازسازی پوست تایید شده است. مطالعه بیشتر: تکنولوژی پلاسما از زاویه دیگر
در این روش، انرژی پلاسما به عنوان حالت چهارم ماده از طریق اعمال اختلاف پتانسیل به هوا و یا گاز خنثی مانند هلیوم و نیتروژن و … و برانگیخته کردن الکترون‌ها و مولکول‌های گاز تولید می‌شود و از طریق هندپیس پالس‌های پلاسما را در مدت زمان چند میلی ثانیه‌ای به پوست اعمال می‌نماید. پلاسما با سطوح انرژی مختلف کاربرد درمانی متفاوتی مانند برطرف کردن خطوط و بهبودی بافت و رنگ پوست داشته، و به نظر می‌رسد که استفاده از روش‌هایی با انرژی بالا، سفتی بافت پوست بیشتر می‌شود.
درمان‌های با انرژی کم که تحت عنوان پلاسما انجام می‌شوند، به تدریج با گذشت زمان به حالت قبل بر می‌گردند و زمان ساکن ماندن آنها بسیار کم است. اکثر بیماران می‌توانند اولین درمان خود را در اولین مشاوره خود انجام دهند و بعد از آن به فعالیت‌های روزانه خود بازگردند.
مکانیزم اثرگذاری بر بافت پوست
تابش پلاسما با میزان انرژی بهینه به بافت پوست سبب گرم شدن لایه‌های سطحی و عمقی ناحیه تحت درمان می‌شود. این حرارت وارده به حذف سلول‌های آسیب دیده قدیمی در لایه‌های اپیدرم و درم منجر می‌شود و تاثیرات بسزایی بر تحریک سلول‌های سازنده کلاژن‌های نوع I و II دارد. همچنین فعالیت سلول‌های فیبروبلاست در حین درمان و جوانسازی بافت پوست افزایش می‌یابد. این نتایج از طریق آزمایشات in-vitro مشاهده شده است به این صورت که حرارتی در حدود 45-60°C به مدت 2 ثانیه بر سلول‌های فیبروبلاست کشت شده اعمال شد، و میزان تولید پروتئین‌های کلاژن افزایش یافت.
علاوه‌براین نیز مشاهده شد با افزایش زمان اعمال حرارت 45 °C به سلول‌ها در حدود 8 تا 10 s میزان کلاژن سنتز شده بیشترین مقدار را داشته‌است. بر خلاف تکنولوژی‌های فرسایشی مانند لیزر، در روش PSR و در حین درمان، میزان عوارض جانبی مانند سوختگی و فرسایشی بر روی بافت پوست کمتر از لیزر فرسایشی بوده که از مزایای روش PSR محسوب می‌شود. علاوه‌بر این، اثرات ظاهری ایجاد شده توسط پلاسما بر روی بافت پوست به دلیل واکنش ندادن با کروموفور سلولی نسبت به لیزر اثرات یکنواخت‌تری را ایجاد می‌کند. در تکنولوژی PSR در مقایسه با لیزر، میزان عوارض جانبی و خطرات بروز لکه‌های پوستی ناشی از سوختگی و اسکار کمتر است (Shakouri, 2021).
کاربرد درمانی پلاسما در جوانسازی
- بهبود رنگ و بافت پوست
- بهبود سطح ناهموار پوست
- حفرات و منافذ باز بزرگ، پوست چرب پوست
- توزیع رنگدانه‌های غیر یکنواخت، لایه برداری
- چروک پوست، خطوط استرچ مارک
- ضد عفونی و غیر فعال کردن باکتری‌ها
- درمان زخم‌های مزمن، التهابی و دیابتی
- تحریک سلول‌ها و بازسازی بافت پوست
- لیفتینگ پلک بالایی و پایینی، جوانسازی پوست وسیع اطراف چشم
- لیفت پوست شل و افتاده، جوانسازی
- کاهش جای جوش و اسکار
- درمان رنگدانه‌های اضافی
مطالعات بالینی
در مطالعات انجام شده از روش PSR برای درمان و برطرف کردن آکنه اسکار استفاده شده است. به‌طور میانگین 41% بهبودی و کاهش آکنه اسکار در پوست صورت بیماران شش ماه پس از طی تنها جلسه درمانی با PSR مشاهده شد (Gonzalez, 2008). نتیجه آزمایشات جوانسازی پوست با استفاده از انرژی پلاسما نشان داد که لایه اپیدرم بافت پوست در مناطق تحت درمان با پلاسما در اثر فعالیت سلولی پس از 7 روز از جلسه درمان بازسازی شده‌است (Fitzpatrick, 2008).
کاهش آکنه اسکار پس از درمان با
انرژی پلاسما ضخامت لایه اپیدرم پوست را با تکثیر سلول‌های کراتینوسیت بهبود می‌بخشد. این فرایند به‌دلیل تکثیر و تمایز سلول‌های کراتینوسیت به‌دلیل نفوذ گونه‌های فعال اکسیژن و نیتروژن در محل تحت درمان است. همچنین مطابق با نتایج آزمایشات، جریان خون در مویرگ‌های سطحی بافت پوست به‌دلیل خاصیت گشادکنندکی NO بدون عوارض جانبی افزایش می‌یابد. علاوه‌بر این، هجوم سلول‌های التهابی و متعاقب آن تولید فاکتورهای رشد مختلف و سیتوکین‌ها و تحریک تکثیر سلول فیبروبلاست‌ها، به دلیل افزایش جریان خون پوستی قابل مشاهده است (Shakouri, 2021).
عوارض، اثرات جانبی و بهبودی
تقاضای بیماران برای جوانسازی بافت پوست تحت تاثیر سه متغییر عمده قرار دارد که شامل بهبود آسیب پوستی، خطرات و آسیب‌های احتمالی وارده حین درمان و دوره نقاهت پس از درمان است. برخی از عوارض احتمالی شامل موارد زیر است:
- پوسته پوسته شدن و ایجاد یک لایه سفت بر روی پوست
- قرمزی، تورم و هایپرپيگمانتاسيون موقت به مدت حداکثر یک هفته و امکان استفاده از بسته‌های یخ برای کاهش تورم
- درد قابل تحمل برای بیماران و امکان استفاده از کرم‌های بی‌حسی موضعی و یا استنشاقی (Inhalational Anesthesia) به‌منظور کاهش ناراحتی بیمار
به‌طور کلی عوارض جانبی عمده‌ای پس از درمان با پلاسما گزارش نشده‌است. دوره نقاهت درمان با رعایت مراقبت‌های پس از درمان مطابق با نظرات پزشک کوتاه مدت خواهد بود و امکان اصلاح صورت و یا آرایش پس از بهبودی امکان‌پذیر خواهد بود. مطالعه بیشتر: مراقبت‌های پیش و پس از درمان با پلاسما
کلام آخر
روش جوانسازی پوست با استفاده از پلاسما PSR یکی از جدیدترین تکنولوژی‌های درمانی بوده که با دوره نقاهت کوتاه مدت و بدون عوارض جانبی چشمگیر، جوانسازی پوست را تحریک می‌کند. بهبود خواص مکانیکی و ارتجاعی و ساختار بافت پوست و همچنین بهبود الاستیسیته و افزایش ضخامت بافت از موارد مشاهده شده در ترمیم و جوانسازی بافت پوست به وسیله PSR است.
حتما مطالعه کنید: مقدمه‌ای بر پلاسما تراپی