بازسازی پوست پلاسما (PSR) یک شیوه درمانی غیرلیزری است که با استفاده از یک دستگاه ارائه‌کننده انرژی به صورت پلاسما، برای جوان‌سازی پوست، بهبود خطوط صورت و چین و چروک (ریتیدها) و ترمیم تغییرات پوستی ناشی از اشعه UV (آفتاب سوختگی – photoaging) کاربرد دارد. دستگاه پلاسمای زیبایی اولین تکنولوژی غیر لیزری است که توسط FDA تایید شده است و از لحاظ بالینی ثابت شده است که می‌تواند با استفاده از انرژی پلاسما، موجب احیاء و بازسازی پوست شود.
نحوه کار PSR چگونه است؟
برای درک چگونگی کارکرد PSR ابتدا باید ساختار پوست را بشناسیم. به‌طور خلاصه، پوست حاوی 3 لایه، تحت عناوین اپیدرم (لایه بالایی یا رویین)، درم (لایه وسطین) و سابکوییت یا زیرجلدی (لایه چربی زیرین) است. اپیدرم شامل سلول‌های تولیدکننده رنگدانه است که ملانوسیت (Melanocyte) نامیده می‌شوند و مسئول رنگ‌آمیزی پوست هستند. درم ساخته شده از الیاف کلاژن و الاستین است که استحکام، سختی، کشش و انعطاف‌پذیری پوست را تنظیم می‌نمایند.
با افزایش سن، ظاهر و ویژگی‌های پوست تغییر می‌کند. اپیدرم ضعیف‌تر می‌شود، بنابراین عیب‌ها و نواقص بیشتر قابل مشاهده می‌شوند و کلاژن پوست به تدریج از بین می‌رود که باعث تشکیل خطوط و چین و چروک روی صورت و تضعیف پوست می‌شود.
تکنولوژی PSR در مقایسه با سایر روش‌های بازسازی پوست (مانند رادیوترموپلاستی) به جای نور یا امواج رادیویی، از انرژی حاصل از پلاسما استفاده می‌کند. این دستگاه از طریق دسته خود، پالس‌های پلاسمای مبتنی بر نیتروژن را به صورت میلی ثانیه‌ای به پوست اعمال می‌نماید. درون دسته، یک ژنراتور یا تولیدکننده فرکانس فوق بالا (UHF) وجود دارد که گاز نیتروژن بی‌اثر را به گاز یونیزه شده فعال تبدیل می‌کند که پلاسما نامیده می‌شود. این انرژی حاوی پلاسما از طریق یک دهانه از جنس کوارتز که در قسمت جلویی دسته قرار دارد، بر روی پوست اعمال می‌شود. انرژی ارائه شده، گرمایی را بر روی سطح پوست تولید می‌کند که موجب حذف سلول‌های اپیدرمی آسیب‌دیده قدیمی و زیر سطح پوست یا درم به‌منظور افزایش رشد کلاژن می‌شود.
دستگاه پلاسما می‌تواند در سطوح مختلفی از انرژی برای دستیابی به نتایج متفاوت استفاده شود. مقدار انرژی ارائه شده از 1 الی 4 ژول در هر پالس متغیر است. در حال حاضر 3 نوع پروتکل درمانی توصیه شده با این دستگاه وجود دارد که عبارتند از:
- PSR1: انرژی کم (1 الی 2/1 ژول) و درمان در فاصله زمانی 3 هفته‌ای
- PSR2: یک پاس انرژی بالا (3 الی 4 ژول) و به صورت یک جلسه درمانی
- PSR3: دو پاس انرژی بالا (3 الی 4 ژول) و به صورت یک جلسه درمانی
اگر چه هر سه روش، خطوط، بافت و رنگ پوست را بهبود می‌بخشند، اما به نظر می‌رسد که با استفاده از روش‌های انرژی بالا، سفتی بافت پوست بیشتر می‌شود. درمان‌های با انرژی کم که تحت عنوان پلاسما انجام می‌شوند، به‌تدریج با گذشت زمان به حالت قبل برمی‌گردند و زمان ساکن ماندن آن‌ها بسیار کم است. اکثر بیماران می‌توانند اولین درمان خود را در اولین مشاوره خود انجام دهند و بعد از آن به فعالیت‌های روزانه خود بازگردند.
بازسازی پوست با دستگاه پلاسما برای چه کسی مناسب است؟
PSR برای بهبود پوست، خطوط صورت و چین و چروک (ریتیدها) و تغییر رنگ پوست ناشی از تابش اشعه UV استفاده می‌شود. بهتر است که در هنگام ظاهر شدن نشانه‌های اولیه از پیری انجام شود. این نشانه‌ها عبارتند از:
- لکه‌های سنی و تغییر رنگ پوست (هایپرپيگمانتاسيون)
- پیری زودرس
- ضعیف شدن پوست
- ایجاد خطوط در اطراف بینی و دهان
- چین و چروک و ناهمواری در اطراف بینی و دهان
در ادامه یک طرح کلی از روش PSR ارائه شده است:
ارزیابی و آماده‌سازی قبل از درمان
- با بیمار درباره اهداف درمان و نواحی که باید درمان شوند، گفتگو کنید.
- در صورت لزوم، قبل از درمان، از نواحی مد نظر عکس بگیرید.
- برای درمان با روش PSR1 کم انرژی، 1 ساعت قبل از شروع درمان، یک کرم بی‌حسی موضعی استفاده کنید. برای درمان‌های PSR انرژی بیشتر، ترکیبی از داروهای ضد درد مانند Penthrox و کرم بی‌حسی موضعی قوی استفاده نمایید.
استفاده و به‌کارگیری PSR
- میزان جذب انرژی بستگی به هیدراته شدن اپیدرم دارد. پوست خشک انرژی بیشتری را جذب می‌کند. به‌همین دلیل است که بلافاصله قبل از استفاده از دستگاه، برای هر ناحیه مورد نظر برای درمان، از کرم بی‌حسی با گاز پانسمان خشک و تمیز استفاده می‌شود.
- قسمت نوک دسته دستگاه باید پالس‌های انرژی پلاسما را از فاصله حدودا 5 میلی‌متری از سطح پوست اعمال نماید.
- درمان کل صورت با استفاده از روش PSR1، معمولا کمتر از 15 دقیقه طول می‌کشد، اما درمان با انرژی بالا و PSR3 حدود 45 دقیقه طول می‌کشد زیرا نیاز به اعمال دو پاس انرژی بالا دارد.
- این روش با استفاده از کرم بی‌حسی موضعی و بی‌حسی استنشاقی (inhalational Anaesthesia)، نسبتا بدون درد خواهد بود. اما بیمار احساس گرمای موضعی خواهد داشت.
بهبودی و دوره پس از درمان
- درمان‌های PSR1 کم انرژی ممکن است باعث قرمزی خفیف پوست شود که 2 الی 3 روز طول می‌کشد تا از بین برود. برخی اوقات ممکن است پوسته پوسته شدن پوست اتفاق بیفتد، زیرا پس از درمان، پوست مرده با پوست جدید جایگزین می‌شود.
- درمان‌های PSR با انرژی بالا باعث قرمزی خفیف تا متوسط پوست و قهوه‌ای شدن و ریختن یا پوسته پوسته شدن در طی 5 تا 10 روز بعد از درمان می‌شود. در این هنگام به بیماران توصیه می‌شود که برای جلوگیری از زخم شدن، پوست کهنه یا مرده خود را نکنند.
- در طول دوره بهبودی و چند ماه پس از درمان، توصیه می‌شود که محل درمان با استفاده از یک کرم ضد آفتاب مرطوب با SPF حداقل 50+ مراقبت شود. هم‌چنین باید از لباس‌ها و کلاه‌های محافظ استفاده شود.
- معمولا نتایج درمان، سریع اتفاق می‌افتند اما به‌تدریج در طی زمان روند بهبودی بیمار پیشرفت می‌کند. مطالعات بالینی نشان می‌دهد که پیشرفت بهبودی حداقل تا یک سال پس از درمان ادامه دارد.
عوارض و اثرات جانبی چیست؟
به نظر می‌رسد که پلاسما توسط اکثر بیماران، به‌ویژه درمان‌های با انرژی کم، بسیار قابل تحمل است. اصلاح صورت برای آقایان یا استفاده از لوازم آرایش برای خانم‌ها، در مدت کم پس از درمان مجاز است. در بیشتر موارد، بیماران می‌توانند به‌طور مستقیم پس از درمان یا روز بعد، بسته به شرایط پوست خود و درمان، به کار روزمره خود ادامه دهند.
تاکنون هیچ عوارض جانبی عمده‌ای گزارش نشده است. برخی از اثرات و عوارض جانبی که ممکن است رخ دهد، به‌ویژه پس از درمان با سطح بالای انرژی عبارتند از:
- پوست ریزی بیش از حد (پوسته پوسته شدن، لایه لایه شدن) و ایجاد یک لایه سفت بر روی پوست
- قرمزی و تورم تا یک هفته پس از درمان ادامه دارد که این امر می‌تواند با استفاده از بسته یخ در فواصل 10 دقیقه‌ای برای 24 ساعت اول بهبود یابد. این قرمزی در بیمارانی که PSR3 را با دو پاس انرژی بالا دریافت کرده‌اند، می‌تواند تا 6 تا 8 هفته پس از درمان ادامه یابد.
- هایپرپيگمانتاسيون موقت
حتما مطالعه کنید: مقدمه‌ای بر پلاسماتراپی